SPOR YARALANMALARI
Sporun zihin ve fizik
yapıyı geliştirmekte olduğu her geçen gün daha iyi anlaşılmaktadır.
Bununla birlikte, bu yeni uğraşıda egzersize katılan kişiler
organizmalarınrn toleransları üstüne çıkabilmektedir. Yeterince ön
hazırfık yapmadan egzersizlerde aşırı zorlamalar dikkatin azalmasına,
kazalara ve sakatlıklara. yol açabilir.
Sakatlanmanın daha ciddi
boyutlara çıkmasını önlemek bakımından ilk yardım uygulamaları büyük
önem taşımaktadır. Bu gibi durumlarda son karar her zaman hekimin
sorumluluğu altındadır. Ancak hekimin hastaya ulaşıp yardımcı olmasına
kadar geçecek süre içinde ilk yardımın yapılması kaçınılmaz bir
zorunluluktur.
Bu güncel kitapçık en sık görülen bazı spor
sakatlıklarının nedenlerini, tanıyla ilgili bazı temel bilgileri, ilk
yardım uygulamalarını ve önlemler konusunda önerileri içermektedir.
Kitapçık uygun boyutlan ile her spor çantasında bulunabilir.
Öncelikle
önlemlerle ilgili bilgileri incelemenizi öneririz. Kitapçığın
çantanızda bulunması gerekli durumlarda anında başvurmanızı
sağlayabilecektir.
AŞİL TENDİNİTİSİ
Nedeni: Baldır kaslannın kramp yada spazmlara neden olacak derecede aşırı zorlanması.
Özel
Bulgular: Topuğun üsi kısmında uzun süren ağrılar. İlk Yardım: Ağrılı
tarafı tesbit edin (örn. bandaj ile) ve zorlamadan kaçının. İlgili
uzmana danışın. (Tercihan Ortopedi-Travmatoloji veya Fizik tedavi,
rehabilitasyon).
Ek Uygulamalar: Baldır kaslarına masaj. Topuğun
ayakkabı içine konacak bir parça i!e yükseltilmesi (Bu, aşil tendonuna
binen yükü azaltıp iyileşmeyi hıziandıracaktır. Bir gel sürülerek
belirtiler gerilinceya kadar tedaviye devam edilir. Tedavi Sonrası:
Baldır kasları için gerdirme egzersizleri. Antranmanlardan sonra tendon
ve çevresine buz ile soğuk uygulama
Önlem: Beslenme ile uygun Magnezyum alınması sorunlara karşı öntemlerden birisi olabilecektir.
AŞİL TENDONU KOPMASI
Nedeni:
Koordine olmayan kas gerilmesi (iç travma) veya direk fizikseletki (iç
travma) ile ani ve aşırı zorlama. Özel Bulgular: Diz-dirsek
pozisyonunda, her iki ayak muayene masası kenarında serbest olarak
sarkarken, baldır kavrama testinde sağlam tarafta ayak parmaklarında
kopan tarafta hareket yoktur. Tendon üzerinde (bir parmak kadar
genişlikte) bir çukur izlenir.
Ek Uygulamalar: Mutlaka cerrahi
onarım gereklidir. Kısa stireli olarak operasyona kadar alçılı tesbit
yapılabilir. İlk Yardım: Eklem fonksiyonunu korumak için erken dönemde
egzersizlere başlanmalıdır. Düzenli olarak gel uygulanması önerilir.
Tedavi
Sonrasr: Yetkili uzman gözleminde gerdirme egzersizleri yapılmalıciır.
Zedeli bölgeye herhangi bir zorlanmadan sonra buz ile soğuk
uygulanmalıdır. gel sürülmeye devam edilir. Önlem Zedelenen bölgede
oluşan yeni doku koordine olmayan kas kasılnıalarına yol açabileceği
için aşırı yüklenmelerden sakınılmalıdır.
AŞİL TENDONU ZORLANMASI (ÇEKMESİ) Nedeni: Ani ve kuvvetli zorlanma veya direk fiziksel travma.
Özel
Belirtiler: Egzersiz sırasında topuk ve tendon bölgesinde hareketi
engelleyici tipte deliniyor hissi veren ağrı. Ek Uygulamalar
Destekleyici bandaj kullanılmalı ve düzenli olarak gel uygulanmalıdır.
Tedavi
Sonrası Baldır kasları için gerdirme egzersizleri yapılmalıdır. Önlem
Kas oluşumlarının korunması için dülzenli olarak Magnezyum
preparatlarının alınması önerilmektedir.
BAĞ ZEDELENMELERİ
Nedeni: Eklemi doğal sınırları ötesinde harekete zorlayan harhangi bir kuwet bağ zedelenmesine yol açabilir.
Özel
Belirtiler: Etkilenen eklemde ağrı, fonksiyon bozukluğu ve eklem içi
kanamaya ve sıvı artışına bağlı olarak şişme. İlk Uygulamalar: gel ile
birlikte soğuk (buz) uygulama. Eklemin başkaca bir zorlanmaya maruz
kalmaması için bandajlama. Ciddi durumlarda hekime başvurulmalıdır.
Ek
Uygulamalar: Sakatlığın ciddiyet derecesine bağlı olarak geçici bir
süre için sportif aktivitelerden uzak kalınmalı. llgili uzman bu siireyi
saptamada önerilerde bulunacaktır. Destekleyici bandaj kullanılmalı ve
düzenli olarak gel uygulanmalıdır. Tedavi Sonrası: Ikinci bir
zedelenmeye karşı önleyici olarak eklem fonksiyonunu sağlamak amacıyla
egzersizlere mümkün olduğu kadar erken başlanmalıdır.
SU TOPLAMASI
Nedeni: Ayakkabı ya da diğer spor malzemelerinin deri üzerine yaptığı baskı ya da tahriş.
Özel
Bulgular: Derinin dış tabakasının altında sıvı birikimi ile birlikte
üst tabakanın ayrılması. İlk Uygulamalar: Su toplanması durumunda sıvı
boşaltılmalı bölge dezenfekte edilmeli ve etkılenen alan hava geçişi
sağlanacak şekilde pansuman yapılmalıdır.
Önlem: Ayakkabılann içini
ve giyilen çorapların dışını hafifçe sabunlamak veya ayakkabıların deri
kısımlarının iç kısmına yumuşatrcı yağ sürmek yararlı sonuçlar
vermektedir. Ellerdeki su toplaması uygun eldiven giyerek önlenebılir.
KIRIKLAR
Nedeni:
Dış kökenli fiziksel etmenler, düşme ya da çarpışmalar. Özel Bulgular:
Kırık olan tarafta yüklenme kapasitesi yitimi ve hareket sınırlılığı.
Kırık bölgesinde görülebilecek ya da elle muayenede farkedilebilecek
değişiklikler (şekil bozukluğu gibi) Bölgesel kanamaya bağlı olarak
belirgin bir şişme dokunma ve hareketlerle birlikte şiddetli ağrı.
İlk
Uygulamalar: En uygun malzeme ile kırığın tesbit edilmesi (atelleme)
gerekmektedir. Ancak kırık uçlarının yanaştırılması (reduksiyon)
yapılmaya çalışılmamalı ve en kısa süre içinde ilgili uzmana
başvurulmafıdır. Bu arada kırık bölgesine soğuk uygulanabilir ve ağızdan
ağrı kesiciler verilebilir. Uzman hekimin reduksiyonunu takiben kırığın
iyileşmesi için alçılı tesbit yapılır. Tedavi Sonrası: Kas kitlesi ve
kuvvetin azalmasını engellemek için sistemli olarak , egzersizler
yapılmalıdır. , Yük taşıyan taraf ve bölgelerde ödem oluşumunu
engellemek için günde birkaç kez gel uygulanmalıdır.
KASIK ZORLANMASI
Özel Bulgulaı: Uyluğun üst ve iç kısmında şiddeti gittikçe artan ağrı. İlk Uygulamalar: Etkilenen bölgeye 20 dakika kadar buz uygulanır ve baskılı bandaj yapılır.
Tedavi Sonrası: 3 gün içinde gerdirme-gevşetme egzersizlerine başlanabilir. Kasık bölgesine düzenli olarak gel uygulanır. Gerdirme -gevşetme egzersizleri ağrısız olarak yapılmaya başlandığında tedricen koşu içeren çalışmalara geçilebilir. Eğer ağrı hisedilirse egzersizlere devam edilmeli ve ara verilmelidir. Önlem: Antrenman ya da yarışmalar öncesinde uyluk ve kasık bölgesinde kasların uygun bir şekılde ısıtılması ve gerdirme egzersizlerinin yayılması önlem açısından önemlidir.
DİZ EKLEMLERI KIKIRDAK ZEDELENMELERİ
Nedeni: Yerde sabit ve diz bükülü durumdayken iç ya da dış kuvvetlerin etkisiyle diz ekleminin zorlanması.
Özel Bulgular: Dizin bükülme ve dönme hareketlerinde eklem bölgesinde ağrı duyulur. Ağrı nedeniyle dizin tam olarak gerilme pozisyonuna gelmesi hemen hemen imkansızdır. İlk Uygulamalar: Diz çevresine gel uygulanır. Buz ile soğuk-baskılı bandaj yapılır. Zaman kaybetmeden hekime başvurulmalıdır. Bu tip sakatlıklar genellikle operatör gerektiren durumlardandır.
Tedavi Sonrası: Operasyon sonrası uygun bir şekilde planlanmış kassal egzersiz programıyla dizin kuvvet desteği sağlanmalıdır. Düzenli alarak gel uygulanmalıdır. Operasyondan 6 hafta sonra yumuşak bir? zeminde hafif koşu antrenmanlarına başlanabilir.
KAS LİFİ KOPMASI (YIRTIĞI)
Nedeni: Yetersiz kondüsyonlanma, antrenman ve yarışmalar öncesi yetersiz ısınma ve gerdirme hareketleri. Özel Bulgular: Egzersizler sırasında batıcı ya da kesici tipte ağrı. Genellikle damar dışına kan sızmasına bağlı olarak morarma görülebilir.
İlk Uygulamalar: En az 20 dakika süreyle buz (soğuk) uygulama. Ek Uygulamalar: 2-3 gün süreyle baskılı bandaj ve günde birkaç kez gel uygulanır.
Tedavi sonrası: Sakatlığın ciddiyetine göre karar verilmek üzere, zedelenmeden 72 saat kadar sonra aktif hareketlere ve gerdirme egzersizlerine başlanabilir. Önlem: Antrenman ve yarışmalar öncesinde kasların uygun bir şekilde ısıtılması ve gerdirme egzersizlerinin yapılması.
EGZERSIZ SONRASI KAS SERTLİĞİ, YORGUNLUK
Nedeni: Uygun olmayan antrenman rejimi, kasların aşırı kullanımı, bazı minerallerin yetersizliği.
Özel Bulgular: Kısa süreli kas ağrıları ve yorgunluk. İlk Uygulamalar: Etkilenen kas gruplarının gerdirme egzersizleri ile gevşetilmesi. Sıcak-ıslak uygulamalar (sıcak duş ve banyo). Gel uygulaması.
Önlem: Yeterince Magnezyum alımına dikkat edilmesi. Antrenman planlamasında yüklenmelerin tedrici olarak arttırılması prensibine dikkatle uyulmalıdır. Antrenman ve yarışmalar öncesinde uygun ısınma ve gerdirme egzersizleriyle kaslar yüklenmeye hazırlanmalı. Bu uygulama en azından 20 dakika kadar sürmelidir.
KAS EZİLMELERİ
Nedeni: Sert bir cisime ya da sakattanmaya yol açabilecek bir baskının kasta bölgesel olarak bir doku bütünlüğü bozukluğu yaratması. Özel Bulgular: Bazı durumlarda damar dışına sıvı sızmasına bağlı olarak morarma görülebilir.
İlk Uygulamalar: Gel ve soğuk-baskılı bandaj ile 48 saat tedavi yapılır. Ek Uygulamalar: Gel ile bandajlama, günde 2-3 kez yapılır. Tedavi Sonrası ağrının şiddeti azaldığında egzersizlere başlanır. (Basamakiarda inip çıkma veya yüzme gibi).
KAS ZORLANMALARI (ÇEKMELERİ)
Nedeni: Tek bir kas grubunun gerilebiime sınırından daha fazla zorlanması. Yetersiz kondüsyon. Antrenman ve gerdirmelerinin uygun olarak yapılmaması. Magnezyum alımında yetersizlik.
Özel Bulgular: Ani zorlanmalarda kas ağrıları. İfk Uygulamalaw Sportif aktivitelerden geçici olarak uzak kalınmalıdır. REPARIL-GEL ve soğuk uygulamalar yapılmalıdır. Ek Uygulamalaı: Kas gruplarına günde birkaç kez REPARIL-GEL uygulanabilir. Baskılı bandaj iyileşmeyi hızlandırabilir. Sonraki birkaç gün içinde ise zedelenen kas mümkün olduğunca sık gerdirme egzersizleriyle esnetilmeye, yumuşatılmaya çalışılmalıdır.
Tedavi Sonrası: Mafif koşular ve jogging yapılmaya başlanır. İlk birkaç gün içinde masaj yapılmamalıdır. Önlem: Antrenman ve yarışmalar öncesinde kasların uygun ısınma ve gerdirme egzersizlerinin yapılması önlem açısından büyük önem taşımaktadır.
SIYRIK VE KESİKLER Nedeni: Genellikle düşmelere bağlı olarak deride ortaya çıkan yüzeysel zedelenmeler.
Özel Bulgular: Etkilenen alanda ağrı ve kızarıklık. Bazı durumlarda hafif kanama. İlk Uygulamalar: Alkol içermeyen dezenfekten sıvı ile yara temizlenmelidir. Hava akımına izin verecek bir malzeme ile yara pansumanı yapılır.
Uyarı: Deride doku bütünlüğünün bozulduğu bütün durumlarda tetanoza karşı önlem alınmalıdır. Hastanın tetanoza karşı daha önceki bağışıklık durumuna göre kararlaştırılır (örn. aşılama ya da serum gibi).
ÇIKlKLAR
Nedeni: Dış kökenli bir fiziksel kuvvet uygulaması sonucunda eklemi oluşturan kemik uçlarının normal pozisyonları dışında yer değiştirmeleri. Özel Bulgular: Etkilenen eklem bölgesinde ağrı.
İlk Uygulamalar: Soğuk ve baskılı bandaj uygulanıp çıkan eklem hareketsizleştirilmelidir (Atelleme). Derhal ilgili hekime başvurulmalıdır. Uyan: Hiçbir zaman çıkığı yerine koymayı denemeyiniz. Bilinçsiz zorlamalarda kemik çevresindekı yumuşak dokuların, damar ve tendonların zedelenme olasılığı vardır.
Ek Uygulamalar: Ağrı sınırını aşmadan yapılan eklem hareketleri, etkilenen bölgeye hafif masaj fizyoterapi egzersızleri ve günde birkaç defa gel uygulama öneriler arasındadır.
BURKULMALAR
Nedeni: Bir eklem iç ya da dış kökenli bir fiziksel etken tarafından normal hareket sınırlarının ötesinde zorlandığında eklemin bağları aşırı gerilebilir veya kopabilir. Özel Bulgular: Oldukça kısa bir süre içinde eklem çevresinde şişme ortaya çıkar. Damar zedelenmesi nedeniyle eklem çevresinde ve içinde kanama olabilir.
İlk Uygulamalar: Yeterli süre ve sıklıkla buz ve soğuk uygulanmalıdır (genellikle 1/2 -1 saat ara ile 8 -10 dakika kadar ve 48 ? 72 saat boyunca). Gel sürülür ve baskılı bandaj yapılır. Burkulan tarafta (örn. ayak bileği burkulması ise) bacak yüksekte tutulur (elevasyon) ve yer çekimi etkisinden yararlanılarak şişme engellenmeye çalışılır. Uyarı: Sıcak duş alınmaması ve bölgeye sıcak uygulanmaması aynca ılgili hekime danışılması önerilmektedir.
Tedavi Sonrası: Ağrı azaldığında ve bölgedeki morarma düzeldiğinde eklem fonksiyonunu korumak için aktif egzersizlere başlanmalı ve atrenmanlar tedricen arttırılmalıdır. Önlem: Kassal kuvvet yetersizliği olan, bağ zayıflığı bulunan eklemler atrenman ve yarışmalar öncesinde bandajla desteklenmelidir.
SAKATLIK SONRASI SPORA DÖNÜŞ VE YENİDEN KONDÜSYONLANMA
Spor sakatlıklarından korunmanın en önemli ögesi hiç şüphesiz, yeterli fiziksel uygunluğu geliştirecek şekilde atrenman planlanması yapmaktır. Bu prensip hem boş zamaniarını değerlendirmek için egzersiz yapan amatörler hem de yüksek performans sporcuları için geçerlidir.
Sakatlığın ya da operasyonun ardından rehabilitasyonun uygun yapılması da son derece önem taşımaktadır. Antrenmana çok erken başlamak ya da her ne pahasına olursa olsun fiziksel uygunluğa çok kısa süre içinde ulaşmaya çalışmak sakatlıkların tekrarlanmasına yol açabilir. Bu durum ise ciddi, hatta kalıcı bir bozukluk riski anlamına gelmektedir. Daha kötüsü sporu tamamen bırakmak gerekebilir. Birçok durumda bu tip sorunların öncelikle sakatlık ya da operasyona bağlı olmadığı ve sakatlanmanın ardından spora ve aktivitelere erken dönüşe bağlı olduğu belirtilmektedir.
Organizmaya genel kondüsyonu tekrar kazandırmak sakatlık geçiren tarafın özel olarak kuvvetlendirilmesi kadar önem taşımaktadır. Aşağıdaki temel prensipler katiyen unutulmamalıdır:
Kalıcı bir sakatlıktan sakınmak istiyorsanız ağrı?ya bir uyarı sinyali olarak önem veriniz. Sakatlık durumu ile ilgili olarak herhangi bir konuda şüpheniz, endişeniz varsa hekim, fizyoterapist, masör ya da deneyimli bir kimse olarak antrenörünüze danışmaktan çekinmeyin. Bu ekip sakatlırınız için özel bir antrenman programını bireysel durumunuza göre planlayacaktır.
Hasta yapılan programı uygulamalı ve sonuçlarını değerlendirip ilgililerle tartışmalıdır. Genelllikle az sıklıkla yapılan düşük şiddetteki yüklenmeler tercih edilmelidir. Burada anahtar cümle ?Egzersizlere erken başlamalı ancak yükü tedricen arttınlmalıdır? olmalıdır.
Sakatlık sonrası başarının yalnızca kuvvet antremantarıyla değil sabırla ve düzenli olarak yapılan rehabilitasyon uygulamalarıyla elde edilebileceğini hatırlayınız.
DOPİNG NEDEN YASAKLANMIŞTIR?
Sağlık yönündenBirçok maddenin doping olarak kullanımının sağlığa zararlı yan etkileri vardır. Sportif performansa ise faydalı etkisi ya yoktur veya şüphelidir.
Spor ahlakı yönündenSporcuiar kendi yetenek ve güçlerine dayanarak yarıştıklan takdirde eş şanslı olarak yarışmaya katılmış olurlar. Başarı için yapay yollara başvurmak spor kurallarına ve ahlakına aykırıdır, kötü bir davranış örneği oluşturur.
Yasal yöndenUluslararası Olimpiyat Komitesi ve Uluslararası Spor Federasyonları Doping ku!lanımını yasaklamıştır.
YASAK MADDELERI ALANLAR YONETMELIKLERE GÖRE CEZALANDIRILIR.
DOPİNG KONTROLÜ NEDİR?
Doping kontrolu yalnız uluslararası büyük yarışmalarda değil ulusal yarışmalarda, hatta antrenman sırasında dahi habersiz olarak uygulanır hale gelmiştir. Kontroller mevcut yönetmelik esaslarına uyularak yapılır. Yarışmalardan örıce veya sonra; rastgele seçilen sporcudan idrar örnekleri alınır. Örnekler ikiye ayrılır, biri laboratuara gönderilir diğeri kilitli buzdolabında saklanır. Saklanan örnek laboratuarın pozitif sonucuna itiraz olursa kullanılır. Laboratuarda gaz ve likit kromatograflar, spektrometler ve analiz ıçın gereken diğer araçlar kullanılır. Sporcunun dikkatine:
Sporda başarının yolu ilmi temellere dayanan antrenmanlardan geçer. Yetenek şarttır ama yeterli değildir. Herkes kazanamaz ve aynı kişi her zaman galip gelemez. Her kazananın yanında kaybeden de vardır. Kendisirıi iyi hazırlayan sporcular günün birinde başarıya ulaşırlar. Başarının yolu budur, yapay yola başvurmak değildir.
DOPING KULLANIMI SPORCUYU SAĞLIĞINDAN ONURUNDAN, ERDEMINDEN UZAKLAŞTIRIR.
DOPING NEDİR?
Dopingin eski bir tarifi (Avrupa konseyi)
Organizmaya yabancı bir maddenin hangi yoldan olursa olsun veya fızyolojik maddelerin anormal miktarlarda, anormal bir yolla kişinin sportif performansını yapay olarak ve kural dışı bir şekilde arttırmak için verilmesi veya alınmasıdır. Dopingin son tarifi (Uluslararası Olimpiyat Komitesi)
Sportif performansı yapay olarak arttırmak amacı ile yasaklı farmasötik maddelerin alınması, metodların uygulanmasıdır. Doping aşağıdaki gruplarda toplanır:
? Yasak maddeler:
o Uyarıcılar
o Narkotik analiezikler
o Anabolizan steroidler
o Beta blokerler
o Diüretikler
? Kullanımı sınırlı maddeler:
o Alkol
o Lokal anestezikler
o Kortikosteroidler
? Yasak metodlar:
o Kan dopingi
o Bazı farmakolojik, kimyasal ve fiziksel yöntemler.
Yukarıda bildirilen doping maddelerinin alınması veya metodlar uygulanması suçtur.
Açık yara
En sık görülen spor sakatlanmalarından biridir. Genelde açık alanlarda yapılan hareketli sporlarda yada salondaki makineler nedeniyle ortaya çıkabilir. Çoğu zaman göz ardı edilir, oysa enfeksiyon kapma riski çok yüksektir.Böyle bir durumda yarayı önce içme suyuyla temizleyin. Yaraya bulaşmış toz, toprak gibi etkenleri zorla temizlemeye çalışmayın. Temizleme işleminden sonra yarayı dezenfekte edin. Yaranın üzerini bir tülbentle kapatarak, sargı beziyle sarın. Eğer tetanoz aşısı olmadıysanız, hemen bir doktora başvurun. İyileşme süresi yaranın büyüklüğüne bağlıdır. Bu süre içerisinde yaranın gerilmemesine dikkat edin.
Adale sorunları
Adale sorunlarının başında burkulma veya adale yırtılması gelir. Eklemlerdeki bağların yada çevresindeki dokuların ani ve ters bir hareketle gerilmesine ve bazen yırtılmasına burkulma adı verilir.Burkulma en çok ayak ve el bileği eklemlerinde görülür.Burkulan eklemde önce şiddetli ağrı duyulur, sonra birkaç saat içinde eklem çevresinde şişlik ve kızarıklık oluşur.Burkulan bölgenin soğutulması, bandaja alınması ve 1-2 saat kadar yükseğe kaldırılması gibi basit önlemler şişmeyi engeller. Soğutulan bölgede damarlar büzülünce kan akımı dört kat azalır. Soğutma uygulaması 5-6 dakikadan uzun sürmemelidir. Her uygulama arasında 7-8 dakika beklenmeli ve uygulamanın toplam süresi 24 saati aşmamalıdır. Aksi takdirde bölge soğuktan olumsuz etkilenir.
Baş yarılması
Spor sırasında gerçekleşebilecek böyle bir kaza ihmale gelmez! Öncelikle yarayı hemen temizlemek ve açık yarada olduğu gibi dezenfekte etmek önemlidir. Temiz bir tülbent veya mendille hafifçe kompres yaparak kanı durdurmaya çalışın.Yaraya pamuk sürmeyin. Çünkü pamuk yapışarak enfeksiyona yol açabilir. Eğer yarıklar 1 cm'den daha büyükse mutlaka bir doktora başvurun.Genelde baştaki yarıklar, eğer dikiş atılmışsa da 10 gün içerisinde iyileşir.
Bayılma
Dolaşım yetmezliği bayılmanın en sık karşılaşılan nedenleri arasındadır. Bayılmadan önce çoğunlukla baş dönmesi ve göz kararması hissedilir. Oksijensiz kalma, aşırı kansızlık, aşırı soluma, kan şekeri düşmesi, beyin damarlarında tıkanma ya da daralma, bunaltı, histeri gibi ruhsal nedenlere bağlı olarak da bayılma ortaya çıkabilir. spor salonunda bayılan kişiyi hemen yatağa ya da yere yatırılmalıdır. Hastanın başı, vücudunun geri kalan bölümüne göre daha alçakta olmalıdır. Bunun için hastanın bacaklarının ve kalçalarının altına yastık konabilir. Giysilerin sıkan bölümleri gevşetilmelidir. Böylece hastanın yeterli hava alması ve kan dolaşımının düzenlenmesi sağlanır. Tam bilinç kaybı varsa, hasta bir yana döndürülür ve çenesi hafifçe yukarı kaldırılır. Bundaki amaç; mide sıvısının ağıza doğru geri gelerek, bu sıvının solunum yollarına kaçmasını ve hastanın boğulmasını önlemektir.
Burun kanaması
Burna darbe alınması veya top çarpması sonucunda sık sık burun kanaması görülür. Böyle bir durumda başınızı öne doğru eğin ve ensenize nemli soğuk bir bez koyun. Eğer kanama birkaç dakika içerisinde durmazsa, burun deliklerinizi bir miktar pamukla tıkayın. Şiddetli kanama varsa veya aşırı ağrı hissediliyorsa (büyük bir olasılıkla burun kırılmıştır) bir doktora başvurulması gerekir. Kanama durduğu anda iyileşme gözlenir.
Çarpıntı
Kalp atışlarının hızlanması ve belirgin şekilde hissedilmesi çarpıntı olarak nitelendirilir. Aşırı miktarda çay, kahve ve sigara içilmesi, ayrıca endişe ve gerilim de çarpıntıya neden olabilir. Güç harcamasını gerektiren hareketler esnasında kalp atışlarının hızlanması ve fiziksel etkinlikler sonrasında bir süre kalbin hızlı atması normaldir. Normal durumlarda bir insanın kalp atışı dakikada 60-90 arasında değişir. Ancak nabız düzensizliği ve kalp atışı sayısının artması bazı hastalıkların habercisi olabilir. Bu gibi durumlarda nabız kontrol edilmeli ve olağanüstü bir durumda hemen doktora başvurulmalıdır.
Diz Sakatlanmaları
Diz sakatlanmalarını önlemek için öncelikle yapmanız gereken spor ya da egzersiz yaparken dizlerinize odaklanmamanız ve hafifçe bükmeniz. Egzersizi mümkün olduğu kadar yumuşak bir yüzeyde yapın. Eğer egzersiz esnasında zıplıyorsanız, ilk pozisyonunuza dönerken dizlerinizi hafifçe bükün. Ayağınıza tam oturan, yumuşak tabanlı ve esnek ayakkabılar giyin. Bacak hareketleri yaparken dizlerinizi 90 dereceden fazla bükmeyin. Böylece dizde meydana gelebilecek sakatlanmaları önlemiş olursunuz.
Eklem Burkulması
Burkulma; eklemlerdeki bağların veya çevresindeki dokuların ani ve ters hareketler sonucu gerilmesi veya yırtılması sonucu meydana gelir. Bu durum en çok ayak ve el bileği eklemlerinde görülür. Burkulan eklem önce şiddetli bir şekilde ağrımaya başlar. Burkulmadan birkaç saat sonra ise eklem çevresinde şişlik ve kızarıklık oluşur. Burkulan eklem hemen tedavi edilmelidir. Bölge öncelikle soğuğa tutulmalı (üzerine buz veya içi soğuk suyla dolu bir kap koyabilirsiniz), daha sonra bandajlanarak 1-2 saat boyunca yükseğe kaldırılmalıdır. Böylece şişmeyi büyük ölçüde engelleyebilirsiniz. Soğutma işlemi 10-15 dakikadan uzun sürmemeli, her uygulama arasında 3 saat beklenmeli ve uygulamanın toplam süresi 24 saati aşmamalıdır. Bandajlama işleminden önce burkulan bölgeye merhem sürülmesi de iyileşmeyi hızlandırabilir.
Gerilme ve Kopmalar
Sprain; bağın, strain ise tendon ve kasın zedelenmesidir. Hafif, orta ve şiddetli derecede zedelenme meydana gelebilir. Hafif vakalarda bölgede hassasiyet ve şişlik görülür. Böyle durumlarda soğuk uygulaması yapılır ve bölge bandajlanır. Orta derecede zedelenmelerde yırtık ve bağ gevşekliği söz konusudur. Buz, bandaj ve istirahat uygulanmalıdır. Şiddetli derecede olanlarda uzmana başvurulur, gerekirse cerrahi müdahale yapılır.
Göğsün Alt Kısmına Sancı Saplanması
Bazen spor yaparken, göğsünüzün altına bir sancı girdiğini hissedersiniz ve rahat nefes alamamaya başlarsınız. Bu sancı genelde yemek yedikten hemen sonra yapılan egzersizler esnasında hissedilir. Bu nedenle yemek yedikten sonra, en az iki saat egzersiz yapmamalısınız. Egzersiz hareketlerini yaparken düzenli ve doğru bir şekilde nefes alıp verin. Acı hissettiğiniz anda da egzersize devam etmeyin. Önce biraz dinlenin, sonra vücudunuzu açmak için yavaş yavaş yürüyün.
Kontüsyon
Spor aktivitesi sırasında çarpışma veya zemine çarpma suretiyle şişlik, kanama ve ağrıyla meydana gelen bir yaralanmadır. Bu tip yaralanmalar genelde omuz ve leğen kemiği çıkıntılarında görülür. Aktivite sırasında kola ve uyluğa önden gelen ani çarpmalar, kanama ve kas içi kireçlenmelerle sonuçlanır. Tedavi olarak buz tatbiki ve kompresyon bandajı uygulanabilir. Ayrıca yaralanan bölgenin yükseğe kaldırılmasında fayda vardır. Eğer bölgede sıvı toplanması varsa, iğneyle bu sıvı akıtılabilir. Darbe etkisi çok derine gitmişse, soğuk tedavisi ve bandajlamayla baskı uygulanmalıdır.
Kramp
Kramp kasların ani ve ağrılı bir şekilde gerilmesidir. Kramp en sık baldır kaslarında meydana gelir. Sıkı çorap lastikleri veya dar ayakkabılar da krampa yol açabilir. Kramp giren bölgeyi rahat bir konuma getirerek gevşetici masajlar yapın. Birkaç dakika içinde kaslar normale dönecektir. Kramp anında şiddetli müdahaleden kaçının. Ağrı uzun sürerse bölgenin üzerine nemli ve sıcak bir havlu örtün.
Su Toplaması
Su toplaması genellikle ayağa uygun olmayan çorap ya da ayakkabı giyildiği zaman ortaya çıkar. Bu nedenle spor yapmadan önce ayağınız için uygun bir ayakkabı ve çorap seçmeye özen gösterin. Su toplanması enfeksiyona neden olabileceği için, mutlaka müdahale edilip o bölge kurutulmalıdır. Yara temizlenerek bandajlanmalı ve tekrar basıncın oluşması önlenmelidir. Kendinize uygun ayakkabıyı seçerken, ayak parmaklarınızı ayakkabının içinde oynatabiliyor olmanıza dikkat edin. Yine de ayakkabıların sizi rahatsız edeceğini düşünürseniz, ayağınızın rahatsız olan yerlerine özel yara bantı yapıştırın.
Tansiyon
Tansiyon yükselmesi
Yüksek tansiyon; başta dolgunluk hissi, başın arka tarafında ağrı, kulak çınlaması, görme bulanıklığı, bulantı gibi belirtiler yaratır. Spor salonunda ortaya çıkabilecek ani bir yüksek tansiyon durumunda bazı noktalara dikkat etmek gerekir. Tansiyonun aşırı yükselmesi durumunda antreman derhal bırakılmalıdır. Ölçüm sırasında mesane doluysa ya da ölçümden kısa bir süre önce kahve ya da sigara içilmişse kan basıncı yüksek çıkabilir. Ayrıca ölçümden önce 15 dakika kadar oturup dinlenmek gerekir. Tansiyon ölçümü daima sağ koldan yapılmalı ve ölçüm sırasında da kol bir masa ya da sandalyenin kolu üzerinde ve kalp hizasında olmalıdır.
Tansiyon düşmesi
Tansiyon düşmesi kısa süreli baş dönmeleriyle kendini belli eder. Isınmadan yapılan ani bir harekette meydana gelebilir. Baş dönmesi geçene kadar kişi bir yere oturmalıdır. Tansiyon düşüklüğü genel bir problemse doktora danışılarak kan basıncını arttıran ve dolaşımı düzenleyen ilaçlar kullanılabilir. Ayrıca kahvenin tansiyon yükseltici etkisinden de faydalanılabilir.
Tırnak Zedelenmesi
Spor aktiviteleri sırasında en sık görülen rahatsızlıklardan biri tırnak altında kan toplanmasıdır. Genelde ayağa alınan bir darbe sonucu tırnak altında toplanan kan, tırnağı kaldırır ve ağrıya neden olur. Bu gibi durumlarda bir enjektör iğnesiyle veya steril bir deliciyle tırnak çeşitli yerlerinden delinerek kan dışarıya akıtılır. Sonra bu kısım temizlenerek, bandajla sarılır. Tırnak kesinlikle çıkarılmamalıdır. Aksi takdirde tırnak yatağında deformasyon olacağı için, yeni çıkacak olan tırnak, sağlıklı bir şekilde büyüyemez.